საქართველოს მთავრობის №41 დადგენილება განსაზღვრავს შენობა-ნაგებობების უსაფრთხოების წესებს და სამშენებლო კოდექსის ნაწილია. თავად კოდექსის განახლებული ვერსია 2019 წლიდან ამოქმედდა, თუმცა ბოლო პერიოდში რამდენიმე ცვლილება შევიდა. თავდაპირველად, პარლამენტმა 41-ე დადგენილებას 2016 წელს დაუჭირა მხარი, ხოლო ის ძალაში 2017 წელს შევიდა.

დადგენილება მოცულობითია (23 თავი) და განსაზღვრავს უსაფრთხოების სტანდარტებს, რომელსაც ყველა არქიტექტურული და დეველოპერული კომპანია უნდა იცავდეს. მსგავსი რეგულაციები მოქმედებს დასავლეთის ყველა განვითარებულ ქვეყანაში. საქართველოს საკანონმდებლო ჩარჩო განსაკუთრებით ამერიკულ მოდელურ სამშენებლო ნორმებს ჰგავს.

კანონის მოქმედება ვრცელდება III, IV და V კლასის ობიექტებზე: კომერციულ დაწესებულებებზე, მარკეტებზე, სამრეწველო ობიექტებზე, საცხოვრებელ კორპუსებსა და კერძო სახლებზე. ის უზრუნველყოფს, რომ ყველა ეს ობიექტი აკმაყოფილებდეს უსაფრთხოების თანამედროვე მოთხოვნებს.

41-ე დადგენილება განსაზღვრავს სამშენებლო მასალების სახეობებსა და მათი გამოყენების წესებს სხვადასხვა შენობებზე. დოკუმენტი გამოყოფს 10 ნაგებობათა ჯგუფს:

• თავშეყრის ობიექტები;
• საქმიანი შენობები;
• საგანმანათლებლო დაწესებულებები;
• სამრეწველო ობიექტები;
• დიდი საფრთხის შემცველი ნაგებობები;
• დაწესებულებითი დანიშნულების შენობები;
• სავაჭრო ობიექტები;
• საცხოვრებელი კორპუსები და სახლები;
• სასაწყობე ნაგებობები;
• დამხმარე და სხვა დანიშნულების ობიექტები.

დადგენილება ვრცელდება იმ შენობა-ნაგებობებზე, რომელთა ჯამური განაშენიანება 300 კვ.მ.-ს აჭარბებს ან რომელთა ჩაღრმავება 4 მეტრზე მეტია. ასევე რეგულაციები მოიცავს სართულების იატაკის დონეებს, გასასვლელი საშუალებების ზომებსა და განათებას.

გარდა დაგეგმარებისა და მშენებლობის პროცესისა, დადგენილება არეგულირებს შენობების მოვლა-პატრონობას. განსაკუთრებული მოთხოვნები ვრცელდება ლიფტებზე, რომლებიც ექსპლუატაციაში შენობისგან დამოუკიდებლად უნდა შევიდეს. ლიფტს უნდა გააჩნდეს დამოუკიდებელი გენერატორი, რომელიც ელექტროენერგიის გათიშვის შემთხვევაში უზრუნველყოფს მის უახლოეს სართულამდე უსაფრთხო მოძრაობას.

რეგულაციები ასევე მოიცავს ეზოების, შიდა ეზოებისა და საპარკინგე სივრცეების მოწყობას. ბავშვებისთვის განკუთვნილი სათამაშო ზონები უნდა აკმაყოფილებდეს უსაფრთხოების მკაცრ სტანდარტებს.

41-ე დადგენილება განსაკუთრებულ ყურადღებას უთმობს შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირებისთვის ადაპტირებულ გარემოს. შენობებში აუცილებელია პანდუსები, ეტლით მოსარგებლე პირებისთვის განკუთვნილი სივრცეები, მინიმუმ ორი ადაპტირებული გასასვლელი, სპეციალური მანიშნებლები და სხვა ელემენტები, რომლებიც მათ გადაადგილებას ამარტივებს.

2023 წელს გატარდა სამშენებლო ნორმებისა და სტანდარტების რეფორმა. ამ ცვლილებების შედეგად, გამკაცრდა მოთხოვნები სამშენებლო ნებართვების გაცემისას, ასევე შემოღებულ იქნა ახალი სტანდარტები შენობა-ნაგებობების უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად. განსაკუთრებული ყურადღება გამახვილდა სამშენებლო მასალების ხარისხზე, სამუშაოების შესრულების ტექნოლოგიებსა და მუშახელის უსაფრთხოების დაცვის ნორმებზე.

ამასთან, ახალი რეგულაციები ითვალისწინებს ინსპექტირების პროცესის გამკაცრებას, რაც გულისხმობს სამშენებლო ობიექტების პერიოდულ შემოწმებას შესაბამისი ორგანოების მიერ.

დადგენილება მკაცრ სტანდარტებს აწესებს, რომლის დაცვაც ყველა მშენებლისთვის სავალდებულოა, წინააღმდეგ შემთხვევაში კი სოლიდურ სანქციებს ითვალისწინებს. მაგალითად:

• ყველა შენობა-ნაგებობა უნდა აღიჭურვოს სახანძრო სიგნალიზაციითა და წყლის სახანძრო სისტემებით;
• ევაკუაციის გზები უნდა იყოს წინასწარ დაგეგმილი და აღჭურვილი შესაბამისი საგზაო ნიშნებით;
• ხანძრის შემთხვევაში უსაფრთხოების ზონები და ევაკუაციის პუნქტები უნდა იყოს ხელმისაწვდომი ყველა სართულიდან;
• ახალი შენობები უნდა იყოს აღჭურვილი სეისმურად მდგრადი კონსტრუქციებით, გათვალისწინებული სეისმური აქტივობის დონის მიხედვით;
• მშენებლობის დაწყებამდე სავალდებულოა სეისმოლოგიური კვლევების ჩატარება და მათი გათვალისწინება არქიტექტურულ პროექტებში;
• სამშენებლო მასალების შერჩევა უნდა ეფუძნებოდეს უსაფრთხოების სტანდარტებს, რაც უზრუნველყოფს კონსტრუქციის მდგრადობას ზეწოლის, სეისმური რყევებისა და კლიმატური ზემოქმედებების მიმართ;
• შენობის სტრუქტურის შემოწმება სავალდებულოა მშენებლობის ყველა ეტაპზე;
• ინსპექტირების პროცესში მონაწილე პირები სავალდებულოა იყვნენ სერტიფიცირებული სახელმწიფო სტრუქტურების მიერ;
• სამშენებლო ზედამხედველობა უნდა განხორციელდეს როგორც სახელმწიფო დონეზე, ასევე დამოუკიდებელი ექსპერტების მიერ;
• ყველა საჯარო და საცხოვრებელ შენობაში სავალდებულოა შშმ პირებისთვის ადაპტირებული ინფრასტრუქტურის შექმნა (პანდუსები, ლიფტები, სპეციალური აბაზანები და საპირფარეშოები);
• ევაკუაციის ყველა მარშრუტი შშმ პირებისთვის უნდა იყოს ადაპტირებული.